Monday 25 April 2022

Leksikon Bahasa Jawa Ngoko Kromo


Perbedaan Tembung (leksikon) dan Ragam Bahasa Jawa

1.     Tembung (leksikon) bahasa Jawa

a.    Ngoko

b.    Krama

c.     Madya

d.     Krama inggil

 

2.     Ragam Bahasa Jawa

a.     Ngoko lugu

b.     Ngoko alus

c.     Krama lugu

d.     Krama alus

==========================================================

 

Tembung Ngoko

Tidak semua tembung ngoko memiliki tembung krama inggil

Ngoko

Krama

Krama Inggil

Bahasa Indonesia

bupati

-

-

bupati

sinau

-

-

belajar

apik

sae

-

bagus

ora

mboten

-

tidak

omah

griya

dalem

rumah

nonton

ningali

mriksani

melihat

rambut

-

rikma

rambut

kuping

-

talingan

telinga


    Tembung Kromo

Ada 2 jenis

    1.    Krama baku :berdasarkan tata bahasa yang benar

    2.   Krama desa : biasanya digunakan oleh orang yang tinggal dipedesaan dan tidak 

           mengetahui tata bahasa yang benar

Ngoko

Krama

Krama Desa

Sesuk

benjing

benjang

dhuwit

arta

yatra

Esuk

enjing

enjang

Jeneng

nama

nami

Kabeh

sedaya

sedanten

Mangan

nedha

Nedhi

Percaya

pitados

Percados

sepisan

sepisan

sepindhah

Sida

estu

siyos

Terus

lajeng

teras

tuwa

sepuh

sepah

Udan

jawah

jaweh

Wedi

ajrih

wedos

bali

wangsul

bangsul

siji

setunggal

setunggil

takon

taken

tangled


            Tembung Madya

Artinya tengah,diantara ngoko dan krama. Biasanya digunakan dalam s

ituasi informal (tidak resmi).

Ciri-cirinya kata yang dicupakan tidak genap (hanya sebagian) saja, 

misalnya kata sampun diucapkan pun, kata menapa diucapka nopo


Ngoko

Krama

Madya

akeh

kathah

okeh

ana

wonten

onten

apa

menapa

napa

arep

badhe

ajeng

biyen

rumiyin

riyin

iki

menika

niki

iku

menika

nika

isih

taksih

tesih

iya

inggih

enggih

kepriye

kadospundi

kepripun

menyang

dhateng

teng

wis

sampun

empun

kanggo

kangge

ngge

saka

saking

king

akon

aken

ken

mung

namung

naming

wae

kemawon

mawon

            

Tembung Krama Inggil

Dibagi menjadi 2 kelompok

1.      Krama inggil: tembung yang  untuk memberikan penghormatan kepada

    lawan bicara dengan jalan meninggika lawan bicara. Hanya dapat digunakan 

    untu orang lain baik yang diajak bicara maupu yang dibicarakan.

2.     Krama andhap:kata yang digunakan untuk memberikan penghormatan kepada 

        lawan bicara dengan cara merendahkan diri (Poedjasoedarm, 1979:29)

Ngoko

Krama Andhap

Krama

Krama Inggil

menehi

nyaosi, ngaturi

nyukani

maringi

kandha

matur

criyos

ngendika

takon

nyuwun priksa

taken

paring priksa

melu

dherek

tumut

-

mlaku

-

mlampah

tindak

lunga

-

kesah

tindak


Penanda Morfologis

    Afiks

1.1.  Afiks Penanda Leksikon ngoko

a.  perfiks di-

b. sufiks –e (-ne)

c.  sufiks –ake/-ke (-kake)


1.2.  Afiks penanda leksikon krama

a.  perfiks dipun-

b. sufiks –ipun (-nipun)

c.  sufiks -aken